Wanneer je een gedragsveranderingstraject start, sta je direct voor een reeks lastige keuzes. Welk gedrag moet centraal staan? Welke doelgroep is het meest kansrijk om in beweging te komen? En hoe weet je zeker dat jouw aanpak geen averechts effect heeft?
Veel gedragsexperts vertrouwen op hun ervaring of intuïtie. Maar bij complexe maatschappelijke vraagstukken is dat niet genoeg. Je wilt stevig onderbouwde keuzes maken—keuzes die je met vertrouwen kunt uitleggen aan opdrachtgevers en collega’s.
Wat is de Rasch-analyse?
De Rasch-analyse is een krachtige methode die wij inzetten om gedragsverandering meetbaar en voorspelbaar te maken. Waar deze methode oorspronkelijk voor onderwijsonderzoek werd gebruikt, passen wij hem succesvol toe op maatschappelijke gedragsvraagstukken. De Rasch-analyse brengt in kaart hoe gedragingen zich tot elkaar verhouden—van laagdrempelig tot uitdagend—en hoe verschillende doelgroepen zich op deze schaal bewegen. Dit geeft je niet alleen inzicht in welk gedrag realistisch is voor wie, maar ook in welke stappen mensen kunnen zetten om complexer gedrag te gaan vertonen. Zo verruil je aannames voor onderbouwde zekerheid bij het ontwikkelen van jouw gedragsinterventies.
Voordelen
De Rasch-analyse helpt je gericht en onderbouwd beslissingen te nemen over:
Deze analyse voorkomt dat je ‘op gevoel’ kiest voor gedragingen die weinig effect sorteren, of dat je werkt aan een doelgroep die nog niet klaar is voor verandering.
Waarom het werkt
De Rasch-analyse is gebaseerd op Campbell’s paradigm. Dit is een unieke gedragstheorie die de relatie tussen gedragingen binnen een onderwerp verklaart. Gedragingen vormen binnen elk onderwerp een soort ladder. Onderaan staan gedragingen die makkelijk zijn, bovenaan gedragingen met een hogere drempel. Mensen die al veel doen binnen een thema staan hoger op de ladder; zij vertonen ook moeilijkere gedragingen. Mensen die nog weinig doen, bevinden zich onderaan.
De Rasch-analyse brengt deze gedragsladder in kaart—én koppelt hem aan doelgroepen. Zo zie je precies:
Met deze inzichten kun je je interventies richten op realistische gedragsdoelen voor specifieke groepen. Geen giswerk meer, maar strategische focus op impact.
Wat de Rasch-analyse onderscheidt van andere methoden is de objectieve meetbaarheid. Waar veel gedragsbenaderingen subjectief blijven, biedt het Rasch-model een statistisch betrouwbaar kader dat gedragingen én mensen op dezelfde schaal plaatst. Dit levert niet alleen inzicht op in de huidige situatie, maar maakt ook voorspellingen mogelijk over welke gedragsstappen logisch volgen. Het resultaat: interventies die aansluiten bij waar mensen werkelijk staan in hun gedragsveranderingsproces.
Onze aanpak
Wij passen de Rasch-analyse toe in vier heldere stappen:
Gemiddeld duurt een Rasch-analyse 8 tot 10 weken waarna je zicht hebt op de drie hoofdvragen die aan de basis liggen van elk succesvol gedragstraject. Wil je meer nuance of diepgang? De analyse is modulair uit te breiden met extra doelgroepen, gedragingen of verdieping op motivaties.
In de praktijk
Voor het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hebben wij de hiërarchie van circulaire gedragingen in kaart gebracht. Met een representatieve steekproef van bijna 1200 Nederlanders onderzochten we welke circulaire gedragingen samenhangen en hoe ze zich tot elkaar verhouden. De Rasch-analyse onthulde een duidelijke gedragsladder die liet zien welke gedragingen een hogere drempel hebben en welke doelgroepen het meest ontvankelijk zijn voor specifieke interventies. Dit onderzoek hielp het ministerie bij het gericht prioriteren van gedragsinterventies met de grootste impact voor de transitie naar een circulaire economie.
In opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) brachten we in kaart welke weerbaarheidsgedragingen Nederlanders uitvoeren en welke factoren daarop van invloed zijn. Door een Rasch-analyse toe te passen op ruim 80 gedragingen verdeeld over vier onderwerpen (noodpakket, noodplan, erover praten, actie ondernemen) ontdekten we een duidelijke gedragsladder met een onderliggende mindset. De analyse liet zien welke gedragingen een lage drempel hebben en dus geschikt zijn als startpunt voor communicatie, en welke specifieke doelgroepen extra aandacht nodig hebben. Deze inzichten vormen nu de basis voor een effectieve communicatiestrategie om de weerbaarheid van de Nederlandse samenleving te vergroten.
Veelgestelde vragen
Bij een regulier onderzoek krijg je meestal een momentopname van wat mensen nu doen. De Rasch-analyse laat zien hoe gedragingen hiërarchisch samenhangen en
welke stappen logisch op elkaar volgen. Daardoor kun je gerichter interventies
ontwikkelen die mensen daadwerkelijk een haalbare stap verder brengen.
Daarnaast krijg je door een Rasch-analyse zicht op de gedragsbepalers die achter een heel onderwerp zitten. Je weet dan niet alleen wat één individueel gedrag aanstuurt, maar ook wat achter het hele onderwerp bij elkaar speelt.
De methode werkt voor vrijwel alle gedragsthema’s waar sprake is van een spectrum aan gedragingen: van duurzaamheid en gezondheid tot financiële zelfredzaamheid en digitale vaardigheden. De Rasch-analyse is vooral waardevol bij complexe thema’s waar intuïtie tekortschiet.
De nulmeting van de Rasch-analyse vormt een ideale basis voor latere effectmetingen. Door dezelfde methodiek toe te passen op latere metingen, kun je precies zien hoe de doelgroep zich ontwikkelt op de gedragsladder.
De Rasch-analyse geeft niet alleen inzicht in welke gedragingen voor welke doelgroep relevant zijn, maar ook in welke communicatieboodschappen het beste aansluiten bij hun motivaties. In het eindrapport vertalen we de technische inzichten naar praktische communicatieadviezen.
Wil je meer weten over hoe wij kunnen helpen? Neem contact op met Dominik voor een vrijblijvend gesprek!
Of vul dit formulier in
VOORUITGANG DOOR
GEDRAGSVERANDERING
We zijn altijd op zoek
naar getalenteerde gedragsveranderaars. Interesse? Stuur ons een mailtje.
GEDRAGSVERANDERING
We vinden het altijd interessant om in contact te komen met getalenteerde gedragsveranderaars.
Stuur ons een mailtje.
