Je leest het tweede artikel uit een serie artikelen over langdurige gedragsverandering. De eerste gemist? Lees hem hier.
Ik vind beweging belangrijk. Vriendinnen rollen vaak met hun ogen als ik tijdens citytrips in metro’s zelfs met een koffertje de trap neem. Vooruit, misschien niet per se omdat ik dat doe, maar meer omdat ik er telkens triomfantelijk bij roep: ‘Taking the stairs every day will keep the doctor away!’
Ook toen ik bij een bedrijf op de zevende verdieping van een Utrechts flatgebouw werkte wilde ik graag met de trap naar boven. Toch nam ik meestal de lift. Niet omdat het te veel treden waren, maar omdat ik eerst de sleutel van het trappenhuis moest vragen aan de conciërge. Dat was te veel gedoe. De inrichting van de omgeving – dat ik het trappenhuis alleen kon betreden met een sleutel – zorgde er zo voor dat ik vaak met de lift naar boven ging.
De omgeving stuurt ons gedrag vaak zonder dat we het doorhebben. Als je gedrag langdurig wilt veranderen is het dan ook heel belangrijk om de omgeving optimaal in te richten, zodat hij het goede en niet het ongewenste gedrag uitlokt. In dit artikel leggen we uit waarom en wanneer dit belangrijk is en hoe je dit kan aanpakken.
Omgeving meer invloed dan we denken
We denken vaak dat gedrag rationeel is. Dat we bewust bepalen hoe we ons gedragen. Maar dat is niet zo: een groot deel van ons gedrag verloopt onbewust. De omgeving speelt daarbij een grote rol. Denk aan: kleuren, geuren, geluiden, lijnen, gedrag van anderen en middelen die (juist niet) voor handen zijn.
We onderschatten de kracht van deze omgevingscues vaak. We staan er niet bij stil dat zoiets simpels als een felgroene afvalbak ervoor kan zorgen dat we ons anders gedragen . Logisch! Want we kunnen zulke omgevingsinvloeden niet letterlijk observeren. We zien geen straal energie van die felgroene afvalbak afkomen die mensen aantrekt.
Toch is het bewijs voor de invloed van de omgeving op ons gedrag overweldigend.
Zo laat onderzoek zien dat een getekend vliegje in een urinoir zorgt voor 80% minder urine naast de pot[1].
Vlieg in een urinoir zorgt voor minder morsen
Ook blijken witte lijnen op de weg die de illusie creëren dat je snelheid toeneemt, de daadwerkelijke snelheid waarmee je rijdt te verminderen en zo te zorgen voor 36% minder ongelukken[2]. En omdat ik liftgebruik verafschuw: de snelheid waarmee de deuren van de lift openen en sluiten verlagen, zorgt voor een derde minder gebruik[3].
Omdat we vaak over het hoofd zien dat de omgeving veel invloed heeft op ons gedrag, denken we ook niet aan het aanpassen van de omgeving als we gedrag willen veranderen. We denken dan eerder in termen van belonen en straffen. Toch is het optimaal inrichten van de omgeving minstens zo belangrijk, vooral als je gedrag blijvend wilt veranderen. Dan wil je namelijk voorkomen dat de omgeving het oude gedrag blijft uitlokken, zoals het al een hele tijd deed. En dat de omgeving het nieuwe gedrag juist stimuleert.
Wanneer zet je in op de omgeving?
Het goed inrichten van de omgeving draagt altijd bij aan blijvende gedragsverandering. Sterker nog, je kan het zien als een voorwaarde . Pas als je de omgeving zo hebt ingericht dat deze het goede in plaats van het ongewenste gedrag uitlokt, ga je bekijken of de andere strategieën die we noemden in dit artikel ook nodig zijn voor langdurige gedragsverandering: gewoonten creëren en/of intrinsieke motivatie stimuleren (lees hier meer over in volgende artikelen).
Een slim ingerichte omgeving vergroot de kans op succes bij deze twee aanpakken enorm. Simpelweg omdat je het makkelijker maakt om met het gewenste gedrag te starten en dit vol te houden. Als je intrinsiek gemotiveerd bent om gezond te ontbijten is het veel makkelijker om dit ook daadwerkelijk te doen en hier een gewoonte van te maken als je de juiste producten in huis hebt. Of als je partner met je meedoet (gedrag van anderen is ook een invloedrijke omgevingscue).
Tips optimaal inrichten omgeving
Hoe je de omgeving optimaal kan inrichten voor blijvende gedragsverandering hangt af van je specifieke casus: welke omgevingsfactoren beïnvloeden het gedrag? Daarom is het cruciaal om dit eerst te analyseren . Pas als je weet hoe gedrag tot stand komt kun je het sturen.
Twee dingen kun je vrijwel altijd doen:
- Blokkades voor het goede gedrag (die vaak automatisch het verkeerde gedrag uitlokken) weghalen.
- Cues toevoegen die het goede gedrag stimuleren.
Als we het voorbeeld van het flatgebouw waar ik werkte er weer bij halen, zou je bijvoorbeeld eerst het trappenhuis openbaar kunnen maken. Zo haal je de blokkade om de trap te nemen weg. Daarna kan je bijvoorbeeld voetstapjes op de vloer maken die mensen onbewust naar de trap nudgen: een cue die het goede gedrag stimuleert.
Samenvattend
We onderschatten de invloed van de omgeving op ons gedrag vaak. Toch speelt het een enorme rol. Als je gedrag blijvend wilt veranderen is het dan ook cruciaal dat je zorgt dat de omgeving het goede gedrag niet tegenwerkt (dat is veel vaker zo dan we denken), maar juist stimuleert.
Daarbij is een goede analyse de eerste stap: welke omgevingscues beïnvloeden het gedrag dat ik langdurig wil veranderen? Daarna kun je de ontdekte blokkades voor het goede gedrag weghalen én cues toevoegen om het gewenste gedrag juist te stimuleren.
P.S. Ben je benieuwd waarom inzetten op langdurige gedragsverandering ook alweer zo belangrijk is? Dat leggen we uit in dit artikel.
[1], [2] Thaler & Sunstein, 2009
[3] Van Houten & Merrigan, 1981
