Gedragsverandering en psychologische theorieën kun je overal om je heen tegenkomen. Zo ook online. In deze blog vertellen we je hoe de website SAFE gebruikmaakt van de self-determination theory van Edward Deci en Richard Ryan om vrouwelijke slachtoffers van partnergeweld te helpen. Een mooi praktijkvoorbeeld van een psychologische theorie laat ons gedragsveranderingshart toch even wat slagen sneller kloppen.
Waar begin je als je partnergeweld wilt tegengaan? Bij het gehoord en gezien worden van de slachtoffers. Dat is precies de missie van website SAFE. SAFE is een onlineplatform waarop vrouwen anoniem hulp en informatie kunnen zoeken, op een veilige manier en op een moment dat hén uitkomt. Al vijf jaar biedt het platform een plek voor erkenning en herkenning voor vrouwelijke slachtoffers. Nicole van Gelder van het Radboudumc promoveerde op haar onderzoek naar dit platform. Uit vragenlijstenonderzoeken en interviews met gebruikers is naar voren gekomen dat SAFE vrouwen helpt in bewustwording, erkenning en steun. Vrouwen hebben ook minder angstklachten en angst voor hun partner, nadat ze de website een half jaar gebruikt hebben.
De drie psychologische basisbehoeften
SAFE laat ons gedragsveranderaarshart sneller kloppen. Niet alleen omdat de website duidelijk impact maakt, maar ook omdat het een mooi praktijkvoorbeeld is van de veelgebruikte zelfbeschikkingstheorie (self-determination theory). Deze theorie, ontwikkeld door hoogleraren psychologie Ryan & Deci, beschrijft drie basisbehoeften van mensen die nodig zijn voor intrinsieke motivatie en het behalen van doelen.
Het vervullen van deze behoeften is daarom van groot belang voor gedragsverandering. Ik leg je uit wat deze basisbehoeften zijn en hoe het platform daar zo’n mooie invulling aan geeft.
1. Autonomie. Deze behoefte gaat over het verlangen om je eigen keuzes te kunnen maken, te handelen zoals jij wilt. Je wil een gevoel van controle ervaren.
Autonomie komt op de website terug in het feit dat gebruikers op de website kunnen kiezen waar ze zelf behoefte aan hebben. Willen ze alleen informatie, hulp in de buurt vinden, of juist contact krijgen met andere vrouwen met ervaring met onveilige relaties? Het wordt aan de vrouwen gelaten waar zij behoefte aan hebben.
Daarnaast is het voor de vrouwen een manier om zelf de regie te pakken in het zoeken naar hulp. Er hoeven geen hulpinstanties aan te pas te komen. Het helpt extra dat ze zich anoniem kunnen aanmelden. Ze hoeven geen echte naam of emailadres op te geven. Hierdoor is het minder spannend en voelt het minder alsof iemand anders zal ingrijpen om de keuzes voor hen te maken. Een van de gebruikers illustreerde dit goed met: “Ik vond het fijn dat er niet direct een heel dossier werd gemaakt of de politie op de stoep stond”. Eigen keuzes kunnen maken en anonimiteit vergroten zo het gevoel van autonomie van de gebruikers.
2. Competentie. Deze behoefte gaat over de juiste vaardigheden hebben die nodig zijn om een bepaald doel te bereiken. Je wil het gevoel hebben dat je capabel genoeg bent om een bepaald gedrag of doel uit te voeren.
De website biedt ondersteuning bij het herkennen van partnergeweld in de eigen situatie. Sommige vrouwen twijfelen of ze te maken hebben met partnergeweld. De website leert hun de vaardigheid om hun eigen situatie te herkennen door informatie te bieden over relaties en partnergeweld. Daarnaast geeft de website informatie over hoe de vrouwen veiliger kunnen zijn en hoe ze het beste kunnen navigeren naar de juiste vorm van hulp. Naast de informatie zijn er filmpjes van ervaringsdeskundigen, tips en oefeningen.
De ondersteuning wordt nog extra benadrukt door informatie te geven over hoe ze hun zoekgeschiedenis kunnen verwijderen en door een duidelijk ‘Verlaat de website’-knop bovenaan elke pagina te zetten (zie de afbeelding). Dit kan helpen om angst voor hun partner (dat deze ontdekt dat de vrouw op de pagina heeft gekeken) te verminderen. De escapebutton geeft de garantie dat vrouwen in een onveilige situatie snel de website kunnen verlaten en maakt het heel makkelijk om dit te doen. Deze elementen en alle informatie op de website bevordert het vertrouwen in eigen kunnen van de gebruikers, waardoor ze zich competenter voelen.
3. Verbondenheid. Deze behoefte gaat over het verlangen om in verbinding te staan met anderen. Je wil je gezien en gehoord voelen.
Verbondenheid is ook duidelijk terug te vinden in de website. Er is een forum, waarop vrouwen kunnen chatten met andere vrouwen. Op het forum vindt er geen veroordeling plaats, maar juist veel erkenning, ondersteuning en begrip. Het geeft een gevoel dat je niet alleen bent in deze situatie. De ervaring die een gebruiker deelt, kan heel relevant zijn voor een andere vrouw in een vergelijkbare situatie. Een luisterend oor en advies bieden kan al genoeg zijn. Dit zorgt er namelijk voor dat iemand zich gezien en gehoord voelt. Zo draagt het forum bij aan een gevoel van verbondenheid.
“[…] ze helpen elkaar ook, dat is heel mooi om te zien. Iemand vertelde dat ze nog bij haar partner bleef omdat het nu een poosje goed ging. Daar werd niet over geoordeeld, er was begrip en vertrouwen. “Je houdt nog vast aan de relatie omdat er ook ‘goede’ momenten zijn”, was een reactie. “Ja, dat klopt. Ik heb bewondering voor de stappen die jij hebt gezet, ik hoop dat ik dat ook zal kunnen”, kwam er terug. En: “Ik geloof in je”.” – Nicole van Gelder
De Impact van de Self-Determination Theory voor SAFE
Hoe meer autonomie, competentie en verbondenheid iemand voelt, hoe beter diegene zich voelt. De resultaten van het onderzoek naar SAFE laten zien dat de website inderdaad zorgt voor beter welzijn bij de gebruikers. SAFE is dus een fantastisch initiatief dat vrouwen die te maken hebben met partnergeweld echt helpt. Daar zullen Ryan en Deci het vast mee eens zijn.
Hoe je zelf de Self-Determination Theory kunt toepassen
Wil je mensen motiveren en in beweging krijgen? Sta dan altijd eerst stil bij wat jouw doelgroep drijft. Zeker is dat voor jouw doelgroep de drie vervulde basisbehoeften een belangrijk fundament zijn om het doel te bereiken. Iedereen kan hier op verschillende manieren aan bijdragen.
Bijvoorbeeld:
- Webdesign: Op websites werk je aan verbondenheid door met een forum onderling contact te faciliteren of door te verwijzen naar plekken waar je doelgroep gelijkgestemden kan vinden.
- Beleid: In beleid waarborg je de autonomie van je doelgroep door ruimte te creëren voor inbreng van de doelgroep zelf. Zij weten vaak goed wat er nodig is om een bepaald probleem op te lossen. Ook keuzevrijheid in procedures, zoals het zelf kunnen plannen van afspraken, draagt bij aan het gevoel van autonomie.
- Communicatie: Maak je communicatiemateriaal en wil je het gevoel van competentie een boost geven? Benadruk dan waarom je doelgroep wel kan wat je van ze vraagt. Knip het doel bijvoorbeeld in kleine stappen en vier successen onderweg naar het doel.
Vind jij gedragsverandering interessant en wil je graag onderzoeken hoe jij gedragspsychologie in kunt zetten om jouw doelen te behalen? Je kunt altijd een gratis spreekuur met ons aanvragen. We denken graag met je mee.
Bronnen:
Lees ook het artikel van VOX over een interview met Nicole van Gelder over de website en haar onderzoek.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78. doi:10.1037/0003-066x.55.1.68
